Tìm hiểu huyết áp tâm thu là gì và tại sao chỉ số này lại quan trọng đối với sức khỏe

Khái niệm về huyết áp tâm thu là gì và vai trò của chỉ số này trong cơ thể

Từ lâu, huyết áp đã trở thành một trong những chỉ số được quan tâm hàng đầu khi nhắc tới sức khỏe tim mạch. Trong đó, huyết áp tâm thu là gì chính là câu hỏi phổ biến với mọi lứa tuổi. Vậy huyết áp tâm thu có ý nghĩa như thế nào, tại sao cần chú ý đến chỉ số này?

Giải thích chi tiết về huyết áp tâm thu là gì

Huyết áp được hiểu đơn giản là áp lực mà máu tác động lên thành động mạch khi tim bơm máu đi khắp cơ thể. Huyết áp bao gồm hai thành phần chính: huyết áp tâm thu (áp lực cao nhất, khi tim co bóp) và huyết áp tâm trương (áp lực thấp nhất, khi tim nghỉ giữa hai nhịp đập).

Vậy, huyết áp tâm thu là gì? Đó là giá trị áp lực tối đa trong động mạch khi tâm thất trái co bóp mạnh mẽ để bơm máu ra toàn bộ cơ thể. Chỉ số này thường nằm ở vị trí số đầu tiên (ví dụ 120/80 mmHg thì 120 là huyết áp tâm thu).

Khi nào cần chú ý đến huyết áp tâm thu là gì và chỉ số liên quan?

Thực tế, huyết áp tâm thu là gì không chỉ đơn thuần là một chỉ số mà còn là tiêu chí quan trọng để bác sĩ đánh giá sức khỏe mạch máu, nhận diện nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm. Lượng huyết áp này thay đổi do nhiều yếu tố như tuổi tác, giới tính, bệnh lý nền, lối sống…

• Huyết áp tâm thu bình thường: Dưới 120 mmHg.
• Tiền tăng huyết áp: 120-139 mmHg.
• Tăng huyết áp giai đoạn 1: 140-159 mmHg.
• Tăng huyết áp giai đoạn 2: ≥160 mmHg.

Cần lưu ý, cả chỉ số thấp quá (<100 mmHg) hay cao bất thường đều tiềm ẩn nguy cơ với sức khỏe.

Tại sao huyết áp tâm thu lại quan trọng đối với sức khỏe?

Huyết áp tâm thu là yếu tố then chốt trong dự báo và phòng ngừa các biến cố tim mạch. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra, mỗi khi huyết áp tâm thu tăng thêm 20 mmHg so với bình thường, nguy cơ mắc các bệnh như tai biến mạch máu não, suy tim, suy thận… tăng lên đáng kể.

Những tác động của chỉ số huyết áp tâm thu đến cơ thể

1. Làm tăng áp lực lên thành động mạch, thúc đẩy xơ vữa.
2. Kích hoạt quá trình lão hóa, giảm đàn hồi mạch máu.
3. Gây thương tổn vi mạch ở tim, thận, não…
4. Làm tăng tải làm việc cho tim, nguy cơ suy tim, rối loạn nhịp.

Ngoài ra, huyết áp tâm thu là gì còn được dùng để phát hiện kịp thời tăng huyết áp tâm thu đơn độc ở người lớn tuổi – một dạng tăng huyết áp rất phổ biến nhưng dễ bị bỏ qua.

Làm thế nào để kiểm soát tốt chỉ số huyết áp tâm thu?

Việc duy trì chỉ số huyết áp tâm thu trong giới hạn an toàn là ưu tiên hàng đầu để phòng tránh bệnh lý tim mạch. Bên cạnh việc hiểu rõ huyết áp tâm thu là gì, bạn cần chú ý những biện pháp sau:

• Ăn nhạt, hạn chế muối, dầu mỡ xấu, thực phẩm chế biến sẵn.
• Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên cám.
• Tập luyện thể thao đều đặn mỗi ngày.
• Giữ trọng lượng cơ thể hợp lý, tránh thừa cân béo phì.
• Kiểm tra huyết áp định kỳ, đặc biệt nếu có yếu tố nguy cơ hoặc trên 40 tuổi.
• Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia, kiểm soát các bệnh lý đi kèm như đái tháo đường, rối loạn lipid máu…

Cách đo huyết áp tâm thu tại nhà đúng chuẩn

Để xác định chính xác huyết áp tâm thu là gì trên chỉ số đo, bạn nên:
– Ngồi nghỉ ít nhất 5 phút trước khi đo.
– Đo ở tư thế ngồi, phần cánh tay ngang tim, không vắt chéo chân.
– Không uống cà phê, trà, hút thuốc trước khi đo khoảng 30 phút.
– Nên đo vào cùng 1 thời điểm mỗi ngày.
– Ghi chú rõ ràng từng chỉ số mỗi lần đo để dễ so sánh và tầm soát diễn tiến sức khỏe.

Lưu ý về chỉ số huyết áp tâm thu so với huyết áp tâm trương

Một người khỏe mạnh chỉ số huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương đều nằm trong ngưỡng cho phép. Nếu chỉ số huyết áp tâm thu quá cao hơn hẳn mức huyết áp tâm trương, có thể bạn đang gặp chứng tăng huyết áp tâm thu đơn độc. Tình trạng này đòi hỏi sự can thiệp sớm để phòng tránh biến chứng.

Lời khuyên vàng cho người muốn bảo vệ sức khỏe huyết áp

Không chỉ hiểu huyết áp tâm thu là gì mà việc lắng nghe cơ thể và thăm khám định kỳ mới là yếu tố quyết định giúp phát hiện, kiểm soát bệnh lý liên quan. Nếu nhận thấy các biểu hiện như đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi không rõ nguyên nhân, hãy kiểm tra huyết áp càng sớm càng tốt.

Các yếu tố ảnh hưởng đến huyết áp tâm thu

• Tuổi tác: Người lớn tuổi thường có huyết áp tâm thu cao do thành mạch mất dần độ đàn hồi.
• Giới tính: Nam giới trung niên có nguy cơ mắc tăng huyết áp sớm hơn nữ.
• Yếu tố di truyền: Gia đình có tiền sử bệnh tim, tăng huyết áp cũng dễ gặp vấn đề với chỉ số này.
• Lối sống: Thói quen ăn mặn, béo phì, ít vận động, hút thuốc… góp phần làm tăng huyết áp tâm thu.
• Căng thẳng tâm lý: Stress kéo dài tác động trực tiếp và làm rối loạn điều hòa huyết áp.

Bằng cách áp dụng các phương pháp phòng ngừa hợp lý và lối sống lành mạnh, bạn hoàn toàn có thể duy trì huyết áp tâm thu ổn định, góp phần bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Cảnh báo khi chỉ số huyết áp tâm thu bất thường

Khi nhận thấy chỉ số huyết áp tâm thu cao bất thường (≥ 140 mmHg thường xuyên), bạn cần đến bác sĩ chuyên khoa tim mạch để được tư vấn và điều trị phù hợp. Việc điều trị bao gồm cả thay đổi lối sống và kiểm soát bằng thuốc (nếu cần).

Trường hợp huyết áp tâm thu quá thấp (<100 mmHg) đi kèm triệu chứng hoa mắt, xây xẩm, có thể là dấu hiệu bệnh lý tiềm ẩn cần thăm khám sớm.

Các thắc mắc thường gặp về huyết áp tâm thu

• 1. Huyết áp tâm thu cao nguy hiểm thế nào?
  Nó làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ và nhiều biến chứng nguy hiểm liên quan đến tim mạch, đặc biệt ở người lớn tuổi.
• 2. Làm gì khi huyết áp tâm thu tăng đột ngột?
  Giữ bình tĩnh, nghỉ ngơi trong tư thế thoải mái, tránh lo lắng và liên hệ với cơ sở y tế gần nhất nếu xuất hiện các dấu hiệu nguy hiểm như ngất xỉu hoặc tê liệt đột ngột.
• 3. Có thể hạ huyết áp tâm thu tự nhiên không?
  Có, bằng thay đổi chế độ ăn, tập thể dục đều, giảm muối, stress và duy trì cân nặng hợp lý. Tuy nhiên, nên gặp bác sĩ để tư vấn phương pháp phù hợp nhất.
• 4. Đo huyết áp bao nhiêu lần một ngày là hợp lý?
  Với người bình thường, nên đo ít nhất 1 lần vào buổi sáng. Nếu đang điều trị tăng huyết áp nên đo 2-3 lần/ngày và ghi lại để theo dõi.